حقوق بازنشستگی کفاف نمی‌دهد/ مدیران، فساد، بی ثباتی؛ سه متهم اصلی بحران صندوق بازنشستگی

یک پروژه تحقیقاتی که از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس انجام شده و طی آن از مردم بابت وضعیت بحرانی صندوق‌های بازنشستگی سوال شده، نشان می‌دهد که اغلب پاسخ‌دهندگان، سه عامل فساد مالی، مدیریت ناکارآمد و عملکرد نامناسب دولت را دلایل اصلی این وضعیت می‌دانند.

بر اساس پروژه‌ای که مرکز پژوهش‌های مجلس دی‌ماه سال 1401 در راستای افکارسنجی مردم نسبت به وضعیت صندوق‌های بازنشستگی انجام داده، یافته‌های قابل تأملی به دست آمده است. صندوق‌های بازنشستگی طی سال‌های اخیر تبدیل به یکی از چالش‌های جدی نظام حکمرانی شده که همواره با هشدار کارشناسان مواجه بوده و بر اجرای اصلاحات بنیادی در این صندوق‌ها تاکید شده است.پروژه مرکز پژوهش‌های مجلس به منظور شناخت دقیق و معتبر نگرش مردم به صندوق‌های بازنشستگی انجام شده که در این گزارش به برخی از یافته‌های آن پرداخته می‌شود.

ضرورت بیمه بازنشستگی
از نظر 85.5 درصد از مردم، لزوم داشتن بیمه بازنشستگی خیلی زیاد یا زیاد است که می‌تواند حاکی از نگرانی مردم نسبت به آینده و عدم ثبات وضعیت اقتصادی و مالی افراد باشد، به طوری که 62.2 درصد از مردم از «مستمری بازنشستگی» به عنوان منبع درآمد خود در دوران بازنشستگی نام برده‌اند.16.7 درصد از مردم نیز «درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری در ملک و بازار» را به عنوان منبع درآمد خود در دوران بازنشستگی در نظر گرفته و 24.4 درصد هم هیچ منبع درآمدی را برای دوران سالمندی خود در نظر نگرفته‌اند.

عامل بحران صندوق‌های بازنشستگی
یافته قابل تأملی که از این پروژه افکار سنجی برآمده این است که بخش قابل توجهی از مردم وضعیت مالی صندوق‌های بازنشستگی را بد و بحرانی و همچنین مدیریت ناکارآمد و فساد مالی را عامل بحرانی شدن صندوق‌ها می‌دانند.

بر اساس این گزارش وضعیت مالی صندوق‌های بازنشستگی از نظر 31.8 درصد از مردم خوب یا بسیار خوب است؛ درحالیکه 22.3 درصد وضعیت را بد و 25.6 درصد آن را بحرانی می‌دانند.23.7 درصد از آنها علت این وضع بد و بحرانی را مدیریت ناکارآمد صندوق‌ها، 22 درصد فساد مالی، 20.4 درصد بی‌ثباتی اقتصادی در کشور، 19 درصد عملکرد نامناسب دولت و 4.4 درصد نیز علت را افزایش تعداد بازنشستگان می‌دانند.

حقوق بازنشستگی کفاف نمی‌دهد
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌ها، بیش از نیمی از بازنشستگان یعنی 53.2 درصد آنها (یعنی بیش از نیمی از افراد) اذعان کرده‌اند که اگر در زمان بازنشستگی خود محدودیتی برای سن وجود نداشت، مایل به ادامه اشتغال بودند، در همین راستا 42.7 درصد از آنها نیز معتقدند اگر دیرتر بازنشسته می‌شدند وضعیت مالی خانواده‌شان بهتر بود. مهمترین دلیل اشتغال مجدد بازنشستگانی که پس از بازنشستگی در شغل دیگری فعالیت داشته‌اند، «کافی نبودن حقوق بازنشستگی» عنوان شده است.

فرار از بیمه بازنشستگی
یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد نیمی از افرادی کـه هرگز تجربه پرداخت بیمه نداشته‌اند (50.3 درصد) اصلا احتمال نمی‌دهند در چند سال آینده خود را بیمه بازنشستگی کنند و 24.3 احتمال آن را کم می‌دانند، درحالیکه 17.1 درصد به میزان زیاد یا خیلی زیاد احتمال می‌دهند در آینده خود را بیمه کنند.

سهم بالای افرادی که تجربه پرداخت بیمه نداشته و علاقه‌ای نیز به پرداحت حق بیمه در آینده ندارند می‌تواند بیانگر این موضوع باشد که تجربه دیگر بازنشستگان و میزان مستمری دریافتی آنان برای این افراد مورد پسند و قابل قبول نبوده و ترجیح می‌دهند حق بیمه را نزد خود نگه داشته و به طریق دیگری برای آن برنامه‌ریزی کنند.