بحران سلامت دندان با تعرفه‌های سلیقه‌ای و هزینه‌های کمرشکن

«این که فکر کنیم آن‌هایی که به خاطر افزایش هزینه ها، کمتر به دندانپزشک مراجعه می‌کنند فقط اقشار ضعیف جامعه هستند، اشتباه است، منطقه‌ای که من کار می‌کنم، اقشار ضعیف جامعه را شامل نمی‌شود و اتفاقا بافت جمعیتی این منطقه، از تمکن مالی خوبی برخوردارند، اما حتی اینجا با کاهش مراجعه به دندانپزشک مواجهیم، بسیاری از افرادی که عادت داشتند هر ۴ الی ۶ ماه برای چکاپ به ما مراجعه کنند، طی ۲ سال اخیر، تا به مرحله بحرانی نرسند، مراجعه نمی‌کنند. مردم اولویت‌های اقتصادی دیگری را ترجیح می‌دهند که شامل خوراک و پوشاک و حتی هزینه تحصیل فرزندانشان است.»
حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس اخیرا در خصوص وضعیت بهداشت دهان و دندان ایرانیان و تعرفه بالای خدمات دندانپزشکی ابراز نگرانی کرده و گفته است: «وضعیت معیشتی مردم خوب نیست برای همین به دندان توجه نمی‌کنند و کار آن‌ها به جای دریافت خدمات دیگر دندان پزشکی به کشیدن دندان ختم می‌شود.»

اگرچه به گفته علی تاجرنیا، رئیس هیات مدیره جامعه دندانپزشکی ایران، کشور ما در زمینه تحقیقات دندانپزشکی و تولید مقالات دندانپزشکی رکورددار است و پا به پای دندانپزشکی مدرن سایر کشور‌ها جلو رفته، اما در زمینه جذب مردم به سمت دریافت خدمات دندانپزشکی آمار قابل قبولی ثبت نکرده است. کاهش اقبال مردم ایران به مراجعه به دندانپزشکان در شرایطی است که «توریسم دندانپزشکی» جایگاه خود را بین خدمات پزشکی باز کرده و مراجعانی از کشور‌های اطراف به علت پایین بودن ارزش ریال در برابر دلار، برای درمان به کشور ما مراجعه می‌کنند.

هزینه‌های سلیقه‌ای و لاکچری دندانپزشکی
طبق قوانین حاکم بر نظام کشور، دریافت تعرفه‌های نامتعارف و غیر قانونی از بیماران، در حقیقت نوعی کلاهبرداری محسوب می‌شود. از لحاظ حقوقی این عمل دندانپزشک تحت عنوان دریافت و وصول مال نامشروع یا تحصیل مال از طریق نامشروع عنوان مجرمانه دارد. با این وجود مسئله این است که بسیاری از بیماران نمی‌دانند در برابر تعرفه‌های بالا دقیقا باید چه اقدامی انجام دهند.

رئیس کمیسیون بهداشت مجلس درباره تعرفه‌های دندانپزشکی می‌گوید: «در کل جامعه پزشکی مشکلی تحت عنوان تعرفه وجود دارد، معمولا مصوبه‌های خوبی داریم که متاسفانه در دولت رد می‌شود، اما باید توجه کرد که قرار نیست پول درمان از جیب مردم پرداخت شود، بلکه باید بیمه‌ها پرداخت کنند درحالی‌که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد هزینه‌های درمان به دوش مردم است.»

رعنا که سابقه مدیریت کلینیک دندانپزشکی و کار در مطب را دارد درباره وضعیت فعلی قیمت‌ها به فرارو می‌گوید: «روند رشد قیمت‌های خدمات دندانپزشکی در یک دهه اخیر بسیار بالا بود. تعرفه فعلی خدمات پر کردن دندان در یک کلینیک دندانپزشکی معمولی (نه دولتی و نه لاکچری) از ۴ میلیون به بالا است. عصب کشی به نسبت تک کاناله یا دوکاناله و سه کاناله بودن متفاوت است، اما حداقل از هر کانال ۲ میلیون تومان، آن هم بدون پر کردن تاج دندان شروع می‌شود. روکش‌های دندان از ۵ میلیون به بالا شروع می‌شود و جرم گیری نیز، ۲ میلیون تومان محاسبه می‌شود. این هزینه‌ها که تازه مربوط به سطح میانگین است، برای بسیاری از مراجعان سنگین است. حتی قیمت کشیدن هر واحد دندان نیز از پایه ۲ الی ۲ میلیون و پانصد هزار تومان شروع می‌شود. تغییر تعرفه‌های دندانپزشکی از اسفند پارسال تا کنون (اردیبهشت ۱۴۰۳) کاملا محسوس است. اگر پر کردن هر واحد دندان تا اسفند پارسال ۲ میلیون تومان بود، حالا به ۳ و نیم الی ۴ میلیون تومان رسیده است. این قیمت‌ها در برخی کلینیک‌ها با تعرفه‌های بالاتری ارائه می‌شود و بی تعارف بگویم که همین قیمت‌ها در مطب‌ها تا ۲ الی ۳ برابر هم می‌تواند باشد. حقیقت این است که برخی مطب‌ها بر اساس موقعیت جغرافیایی، لاکچری بودن و نوع تمکن مالی بیمارانشان تا هر چقدر که بتوانند افزایش نرخ دارند. البته نمی‌گویم همه مطب‌ها این رفتار را دارند و دندانپزشک منصف هم داریم. اما حقیقت همین است که گفتم. اصلا نرخی در مطب‌های کشور به شکل واحد نداریم. همین روکشی که من می‌گویم ۵ تومان، ممکن است در یک مطب به ۱۰ میلیون و بالاتر هم برسد و تاکید هم می‌کنم این قیمت‌ها با مواد و متریال یکسان است. در حوزه نظارت، در بیش از ۲ دهه‌ای که در مطب و کلینیک‌های مختلف کار کردم، بازرسی پرتعداد و محسوسی در حوزه تعرفه‌ها ندیدم.»

یکی از مسائلی که اغلب مراجعان به دندانپزشکی را گیج می‌کند این است که شاید اصلا مطلع نباشند تعرفه‌های درمانی در مراکز خصوصی و دولتی چه تفاوت‌هایی دارند و اصلا باید شکایت کنند یا خیر. با این وجود اگر فرض بر طرح شکایت باشد، برای طرح شکایت از دندانپزشک و تعرفه‌های دندانپزشکی سه روش مختلف وجود دارد که شامل شکایت انتظامی در دادسرای سازمان نظام پزشکی، شکایت حقوقی در دادگاه‌های عمومی و کیفری در دادسرا‌های ویژه پزشکی است و شکایات در شورای حل اختلاف است.

زنگ خطر بحران پوسیدگی دندان در کودکان
مسئله بهداشت سلامت کودکان موضوعی است که اغلب در حاشیه قرار می‌گیرد و این در حالیست که زنگ خطر‌ها برای بهداشت دهان و دندان کودکان به صدا در آمده است. علی تاجرنیا، رئیس هیات مدیره جامعه دندانپزشکی ایران اخیرا با بیان اینکه هر کودک ۱۲ ساله ایرانی، ۲ دندان پوسیده دارد، گفت: «این کودک وقتی به سن ۴۰ سالگی می‌رسد میزان پوسیدگی دندان به ۶ عدد می‌رسد.» در کنار مسائل فرهنگی و بی توجهی برخی والدین به تشویق کودکان به استفاده از مسواک و دهانشویه، برخی مسائل دیگر از جمله عوامل اقتصادی نیز در کاهش سلامت دهان و دندان کودکان نقش دارد.

رعنا با اشاره به تغییراتی که در مراجعان کلینیک دندانپزشکی به وجود آمده به فرارو می‌گوید: «این که فکر کنیم آن‌هایی که به خاطر افزایش هزینه ها، کمتر به دندانپزشک مراجعه می‌کنند فقط اقشار ضعیف جامعه هستند، اشتباه است، منطقه‌ای که من کار می‌کنم، اقشار ضعیف جامعه را شامل نمی‌شود و اتفاقا بافت جمعیتی این منطقه، از تمکن مالی خوبی برخوردارند، اما حتی اینجا با کاهش مراجعه به دندانپزشک مواجهیم، بسیاری از افرادی که عادت داشتند هر ۴ الی ۶ ماه برای چکاپ به ما مراجعه کنند، طی ۲ سال اخیر، تا به مرحله بحرانی نرسند، مراجعه نمی‌کنند. مردم اولویت‌های اقتصادی دیگری را ترجیح می‌دهند که شامل خوراک و پوشاک و حتی هزینه تحصیل فرزندانشان است. متاسفانه یک مشکل خطرناک جانبی این وضعیت این است که نه فقط بزرگسالان به علت هزینه‌ها، بهداشت دهان و دندان خود بی توجه شده اند، بلکه فرزندان خود را نیز برای معاینه نمی‌آورند و در نتیجه تعداد کودکان خردسالی که دندان‌های به عصب رسیده دارند و مجبوریم اقدامات درمانی جدی تری برایشان انجام دهیم افزایش پیدا کرده است.»

قیمت‌های پایین مشکوک‌اند و قیمت‌های بالا محصول تحریم‌اند
برخی کلینیک‌ها یا مطب‌ها در فضای مجازی یا از طریق تبلیغات تراکتی به مشتریان خود قیمت‌های بسیار پایین‌تر از قیمت‌های معمول را وعده می‌دهند، اما مشکل این است که نمی‌توان مطمئن بود از مواد قابل قبولی استفاده کنند. اگرچه کلینیک‌های دولتی یا مراکز وابسته به سازمان بهداشت و درمان یا دانشگاه‌ها اغلب شرایط هزینه‌ای بهتری دارند، اما آن دسته از مطب و کلینیک‌های خصوصی که قیمت‌های بسیار پایینی دارند، در کنار جذابیت برای مراجعان، شائبه‌هایی را در حوزه کیفیت کارشان یا موادی که در حین درمان استفاده می‌کنند و حتی بهداشت محیط کارشان ایجاد می‌کنند.

برخی از کارشناسان حوزه تجهیزات پزشکی درباره قیمت اقلام وارداتی هشدار داده اند، این موضوع در حوزه تجهیزات دندانپزشکی نیز مورد توجه است. رعنا در این باره به فرارو می‌گوید: «هزینه مواد داندانپزشکی بسیار بالا رفته و مسئله تحریم‌ها باعث کمبود بسیاری از اقلام ضروری در حوزه کار ما است. نه فقط هزینه مواد دندانپزشکی بلکه برخی لوازم یک بار مصرف، سرسام آور است. برخی مواد هم که اصلا وارد نمی‌شود. کیفیت تعدادی از اقلام خارجی به مراتب بالاتر از نمونه‌های ایرانی است و دندانپزشک مجبور است برای جلب رضایت بیمار، اقلام خارجی را استفاده کند. طبیعتا قیمت خارجی‌ها بیشتر از داخلی‌ها خواهد بود. قیمت مواد عصب کشی و کامپوزیت، به شکل باورنکردنی بالا رفته و هر بار قیمت‌ها بالا می‌رود ما هم چاره‌ای به جز افزایش تعرفه‌ها نخواهیم داشت. هر چند باز هم می‌گویم که برخی از فعالان این عرصه در زمینه افزایش تعرفه‌ها بی انصافی می‌کنند. تا پیش از تحریم‌ها تنوع وارادت بهتری داشتیم.»

او درباره کیفیت مواد وارداتی هم می‌گوید: «اگرچه اکنون هنوز هم مواد دندانپزشکی فرانسوی، برزیلی و انگلیسی در بازار با قیمت بالا وجود دارد، اما اخیرا مواد چینی به علت قیمت پایین‌تر نزد برخی همکاران محبوب شده اند. یک نکته مهم این است که وقتی ما مجبور می‌شویم مواد دندانپزشکی اروپایی و غربی را با ۲ الی ۳ واسطه خریداری کنیم، در معرض خطر نزدیک بودن یا گذشتن تاریخ مصرف این مواد هم قرار داریم. برخی اقلام در گمرک معطل می‌شوند و گاهی نیز واسطه بازی‌ها باعث تاخیر در رسیدن کالا‌ها به دست ما می‌شوند. حتی گاهی ما نگرانیم که مبادا تاریخ اقلام دست کاری شده باشد. شاید باورتان نشود که ما گاهی برای یک محموله ساده لیدوکائین که از ابتدایی‌ترین اقلام مورد نیازمان است، چند ماه معطل می‌شویم.»/فرارو